Draagvlak hernieuwbare zonne- en windenergie
Er is geen wet die bepaalt dat een besluit pas mag worden genomen als daarvoor voldoende draagvlak bestaat. Verschillende projecten vinden daarom alsnog doorgang ook al ontbreekt er draagvlak in de omgeving.
Draagvlak creëren is een steeds vaker gehoord geluid uit de politiek, met name in de energietransitie moet de burger meer betrokken worden. Uit iedere evaluatie bij grootschalige duurzame energie blijkt dat de burger het nakijken heeft. Sanne Akerboom promoveerde in 2018 op de vraag of er goed naar omwonenden geluisterd werd bij het besluit om windturbines te bouwen.1 Zij kwam tot de simpele conclusie: ‘nee’, omdat omwonenden feitelijk niet konden meepraten. Ook op decentraal niveau is steeds vaker zichtbaar dat draagvlak een middel moet zijn om de burgeracceptatie hoog te houden in een veranderende ruimtelijke omgeving.
In een zaak waar DOKK Advocaten betrokken was, is succesvol aangestuurd op toetsing aan níeuw beleid. In het gemeentelijk beleid was onder andere opgenomen dat bij de inrichting van grootschalige zonneparken er maatschappelijke effecten bestaan en dat gelet hierop draagvlak bij omwonenden van het zonnepark essentieel is. Hierin lezen omwonenden dat er breed draagvlak moet zijn. De Afdeling heeft een andere lezing met daarbij een uiterst minimale motivering. Zij ‘ziet in dit gemeentelijke beleid niet een harde randvoorwaarde neergelegd waaraan de consequentie is verbonden dat het plan niet mag worden vastgesteld als draagvlak of een vorm van participatie ontbreekt’.2 De Afdeling ziet in dit beleid enkel de wens tot uitdrukking komen dat voldoende maatschappelijk draagvlak wordt verkregen.
In casu kunnen er vraagtekens gezet worden bij de omschrijving van deze voorwaarde. Er wordt namelijk beschreven dat draagvlak essentieel moet zijn. Over de betekenis van begrippen in overeenkomsten wordt ook voortdurend geprocedeerd bij de rechter. Voor de betekenis van begrippen in het algemeen spraakgebruik wordt dan vaak gekeken naar Van Dale’s Groot Woordenboek der Nederlandse Taal, wat voor dat doel bij uitstek een geschikte bron is. Volgens het voorgenoemd woordenboek betekent het bijvoeglijk naamwoord | bijwoord essentieel:
“1 het wezen van een zaak uitmakend; = wezenlijk”
Als iets wezenlijk onderdeel uitmaakt van een zaak en het ontbreekt, dan volgt er normaal gesproken een probleem. Denk bijvoorbeeld ook aan het aanbestedingsrecht waarin (gewijzigde) voorwaarden en/of wijzigingen soms wezenlijk onderdeel uitmaken van de overeenkomst. De Afdeling ziet in casu geen probleem en geeft hiermee aan dat het beleid dus óók uitdrukkelijk moet vermelden welke gevolgen het niet voldoen van een voorwaarde oplevert. Zonder deze uitleg kan de Afdeling niet beoordelen of er een bepaald (rechts)gevolg wordt beoogd.