DOKK en de Omgevingswet: De rol van zorgplichten in een veranderende fysieke leefomgeving.

DOKK en de Omgevingswet: De rol van zorgplichten in een veranderende fysieke leefomgeving.

De komst van de Omgevingswet, sinds 1 januari 2024 van kracht, verandert de regels rondom de fysieke leefomgeving. Deze wet bundelt verschillende wetten en regels in één overzichtelijk kader. En biedt een modern, digitaal loket voor het aanvragen van vergunningen en het raadplegen van plannen. Tegelijkertijd voorziet de wet van nieuwe thema’s en voorziet in zorgplichten, die initiatiefnemers bewust maken van hun verantwoordelijkheid voor de omgeving.

DOKK en de vier elementen: water, lucht, aarde en vuur

Onze missie bij DOKK Advocaten is de vier elementen water, lucht, aarde en vuur verbinden met de bescherming van de fysieke leefomgeving, vastgelegd in de Omgevingswet. De wetgever stelt zorgplichten vast die bescherming bieden aan deze elementen, en wij dragen deze verantwoordelijkheid pro-actief uit. DOKK verbindt deze elementen en de Omgevingswet met heldere juridische teksten en visuele verbeeldingen die de essentie van de wet modern en tijdloos presenteren.

Water element icon | vierkant
Twee pijpen op Steiger eiland noord - IJburg Amsterdam

De Omgevingswet en zorgplichten:
van algemene naar specifieke verantwoordelijkheden

De Omgevingswet introduceert een algemene zorgplicht, t.w. artikelen 1.6 en 1.7 Ow, die geldt voor iedereen: “eenieder draagt zorg voor de fysieke leefomgeving”. Deze brede zorgplicht vervangt de specifieke zorgplichten die in wetten, als de Wet milieubeheer, de Woningwet en de Wet bodembescherming stonden. Onder de Omgevingswet hebben initiatiefnemers een duidelijke verantwoordelijkheid.

Naast de algemene zorgplicht gelden specifieke zorgplichten in het Besluit activiteiten leefomgeving, hierna: Bal, en het Besluit bouwwerken leefomgeving. Deze plichten gelden voor specifieke activiteiten, ze bieden meer duidelijkheid en richting over wat van een initiatiefnemer verwacht wordt. Voorbeelden:
  • artikel 2.11 Bal: zorgplicht voor milieubelastende activiteiten, waarbij nadelige gevolgen voor veiligheid, gezondheid en milieu voorkomen moeten worden.
  • artikel 11.6 Bal: zorgplicht voor activiteiten die nadelige gevolgen kunnen hebben voor de natuur.
  • artikel 6.6 Bal: zorgplicht voor activiteiten met impact op de Noordzee.

De zorgplichten in het Bal leggen belangrijke verplichtingen op aan hen die milieubelastende of natuurgerelateerde activiteiten verrichten. Doel is negatieve gevolgen voor het milieu, de natuur en veiligheid voorkomen of beperken.

Zorgplicht voor milieubelastende activiteiten

Artikel 2.11 Bal richt zich specifiek op de zorgplicht voor milieubelastende activiteiten. Dit artikel verplicht degene die dergelijke activiteiten verricht om alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hen verwacht mag worden om nadelige gevolgen voor de veiligheid, gezondheid en het milieu te voorkomen of zoveel mogelijk te beperken. Deze zorgplicht geldt voor een breed scala aan activiteiten, waaronder industriële processen, agrarische werkzaamheden en afvalbeheer. Het kan hierbij gaan om het veilig omgaan met gevaarlijke stoffen, het voorkomen van lekkages, en het beheren van afvalstromen. Bij niet-naleving van deze zorgplicht kan de overheid optreden door middel van handhavingsmaatregelen, onder meer het opleggen van boetes, bestuursdwang of dwangsommen.

Zorgplicht voor activiteiten die nadelige gevolgen kunnen hebben voor de natuur

Qua natuur is er de zorgplicht in artikel 11.6 Bal. Dit artikel ziet specifiek op activiteiten die nadelige gevolgen kunnen hebben voor de natuur. Deze verplichting is vooral gericht op het beschermen van Natura 2000-gebieden en andere kwetsbare natuurgebieden. Iedereen die een activiteit uitvoert die mogelijk schadelijk is voor de natuur, moet passende maatregelen nemen om negatieve effecten te voorkomen of te beperken. Dit kan betekenen dat werkzaamheden moeten worden aangepast, verstoringen tijdens gevoelige periodes, als het broedseizoen, moeten worden vermeden, of negatieve effecten door natuurherstel moeten worden gecompenseerd. Niet-naleving kan leiden tot verplichtingen om herstelmaatregelen uit te voeren of schade te compenseren. Het kan bovendien resulteren in sancties.

Zorgplicht voor activiteiten met impact op de Noordzee

Zelfs de zee kent een vereiste zorgplicht. Artikel 7.6 Bal bevat een specifieke zorgplicht voor activiteiten die plaatsvinden op, in of nabij de Noordzee en die een impact hebben op het mariene milieu. Deze zorgplicht is relevant voor een breed scala aan activiteiten, als offshore windparken, olie- en gaswinning, zandwinning visserij en scheepvaart en dergelijke. De initiatiefnemers en projectontwikkelaars moeten maatregelen treffen om vervuiling te voorkomen, de biodiversiteit te beschermen en negatieve effecten op het marine ecosysteem te minimaliseren. Voorbeelden van maatregelen zijn: het gebruik van milieuvriendelijke smeermiddelen en het beperken van onderwatergeluid. Overtreding van deze zorgplicht kan leiden tot handhavingsmaatregelen en herstel- of compensatieverplichtingen.

Kortom, deze zorgplichten leggen een algemene verantwoordelijkheid op aan degenen die activiteiten uitvoeren met mogelijk nadelige effecten op de omgeving. Ze vormen een belangrijke basis voor de bescherming van mens, milieu en natuur. En bieden een grondslag voor handhaving door de overheid om schade te voorkomen en waar nodig te herstellen. Zorgplichten zijn dus belangrijk voor de handhavingspraktijk onder de Omgevingswet. Ze bieden een vangnet voor situaties waarin specifieke regels ontbreken en leggen de nadruk op de verantwoordelijkheid van initiatiefnemers om actief bij te dragen aan de bescherming van de leefomgeving.

Samen werken aan een duurzame toekomst

Bij DOKK staan wij klaar om onze klanten te begeleiden bij het navigeren door de nieuwe regelgeving van de Omgevingswet. Wij helpen niet alleen met het aanvechten of aanvragen van vergunningen, adviseren ook bij het naleven van zorgplichten die bijdragen aan de bescherming van onze fysieke leefomgeving. Onze juridische expertise is erop gericht om bedrijven, overheden en particulieren te ondersteunen bij het vervullen van hun verantwoordelijkheden onder de Omgevingswet.


DOKK is uw juridisch specialist in Amsterdam (IJburg) en Groningen, en met onze kennis van de Omgevingswet richten wij ons op vier elementen: water, lucht, aarde en vuur. Deze elementen spelen een cruciale rol in de fysieke leefomgeving, als ook in onze juridische aanpak. Dit geldt voor ondernemers binnen de omgeving, die ons allen beïnvloedt.


Juridisch gezien gaat het om de kwaliteiten die onze beslissingen beïnvloeden: de kwaliteit van lucht als zuurstof, het hergebruiken van gezonde of vervuilde grond, water in al zijn vormen van functionaliteit tot kracht, en licht dat onmisbaar is voor het leven. De elementen water, lucht, aarde en vuur zijn samengebracht in het DOKK-logo, dat is geïnspireerd door de alchemistische iconografie. Deze symbolen weerspiegelen de kernwaarden en juridische principes die wij in ons werk toepassen.

DOKK Advocaten uw omgevingsrecht specialist in Amsterdam (IJburg) en Groningen

Advocaat
mr. 
dr. 
J.G.L. 
van Nus|
 Anne

Meer over Anne:

Advocaat
mr. 
T.P. 
Tjeerdsma|
 Patrick

Meer over Patrick:

Advocaat
mr. 
K. H. K. 
Nuweif|
 Kamil

Meer over Kamil:

Direct juridisch
advies nodig

Wilt u onze periodieke nieuwsbrief ontvangen?

Vul dan hieronder uw gegevens in.